โรคมือ​ เท้า​ ปาก​ โรคอันตราย​ที่เด็กต้องระวัง

Highlight

โรคมือ เท้า ปาก เป็นโรคท่ีมักจะติดต่อในเด็กเล็กเนื่องจากเด็กมีภูมิต้านทานท่ียังไม่แข็งแรงนักและย่ิงในช่วงเปิดเทอมแบบน้ีความเสี่ยงที่จะเกิดการแพร่ระบาดของโรคก็มีมากขึ้น และโรคนี้ก็สามารถเป็นในเด็กโตหรือผู้ใหญ่ได้เช่นกัน  อาการส่วนใหญ่ที่เกิดขึ้นกับเด็กเล็กคือ จะเป็นตุ่มแผลในปาก ทำให้เด็กกินอาหารไม่ได้ และแม้ว่าจะหายเองได้เป็นส่วนใหญ่ แต่มีบางกรณีในอดีตที่เคยมีภาวะแรกซ้อนขึ้นสมอง หรือกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ จึงเป็นเรื่องละเลยไม่ได้ หากเด็กมีภาวะแทรกซ้อนต้องรีบพาหาหมอทันที

ทำความรู้จักโรค มือ เท้า ปาก

โรคมือ เท้า ปาก เป็นโรคที่เกิดมานาน เกิดจากเชื้อไวรัส เป็นได้ทุกกลุ่มอายุ ในผู้ใหญ่อาจไม่แสดงอาการ เป็นได้โดยไม่รู้ตัว ในเด็กเล็กจะสังเกตเห็นได้ชัด เช่น มีไข้สูง กินข้าวไม่ได้ มีแผลในปาก และตามฝ่ามือ ฝ่าเท้า อาการจะหลากหลาย อาจจะมีตุ่มน้อย หรือไม่มีก็ได้

ผู้ใหญ่ซึ่งมีร่างกายที่แข็งแรงกว่าเด็ก เมื่อเป็นโรคนี้อาจจะไม่แสดงอาการ แต่อาจนำโรคไปสู่เด็กได้ ซึ่งส่วนใหญ่เด็กมักจะติดโรคนี้จากผู้ใหญ่ ซึ่งในทางการแพทย์จะเรียกผู้ใหญ่ว่า “รังโรค” เชื้อจะอยู่ในคอ ในปาก เมื่อ ไอ จาม สามารถติดทางเดินหายใจได้ด้วยนอกจากสัมผัส เชื้อโรคก็จะแพร่กระจายออกไป

อาการเบื้องต้นของโรค มือ เท้า ปาก

ในปีนี้พบโรค มือ เท้า ปาก ซึ่งเป็นการแพร่เชื้อมาจากอีกสายพันธุ์หนึ่ง อาการจะแตกต่างออกไปเล็กน้อย เจอตุ่มได้ทั่วตัวทั้ง อวัยวะเพศ ท้อง หลัง ไม่ใช่ จากมือเท้า  ปาก อย่างเดียว แต่ยังคงลักษณะเดิมคือแผลในปาก เจ็บคอ และปื่นทั่วๆไป

แผลร้อนในจะเป็นจุดขาวๆ ส่วนใหญ่จะเป็นตรงริมฝีปาก ส่วนมือเท้าปาก นั้นจะเป็นเม็ดเป็นผื่นรอบๆ ปาก ด้านในปากจะมีแผลแดงๆและลึกเข้าไปในเพดานปาก เวลาเด็กเป็นจะมีอาการน้ำลายยืด ไม่ยอมกินนม เพราะเขาเจ็บ  และเป็นผื่นทั่วไป ตุ่มอาจขึ้นที่ฝ่ามือ ฝ่าเท้า ตามตัว

อาการในระยะแรกเป็นตุ่มแดงคล้ายอีสุกอีใส แต่ผ่านไป 2-3 วันก็หายเองได้ ส่วนใหญ่ที่พ่อแม่พามาหาหมอเพราะเด็กมีไข้ กินอาหารไม่ได้ หมอก็จัดยาให้ ยังไม่มียาต้านไวรัสโดยตรง ส่วนใหญ่หมอจัดยาให้ตามอาการ เช่นยาลดไข้ หรือให้น้ำเกลือ จากนั้นเด็กจะอาการดีขึ้น ร่างกายก็สามารถต่อต้านเชื้อโรคได้

แต่สิ่งที่คุณพ่อคุณแม่มักจะกลัวคือ เคยมีเด็กเสียชีวิตจากโรคมือเท้าปาก แต่เป็นเปอร์เซนต์ที่น้อยมาก อาจจะประมาณ 1% ซึ่งอาจจะเกิดภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญคือ สมองอักเสบ กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ ซึ่งเป็นสาเหตุของการเสียชีวิต อย่างไรก็ตามหากพ่อแม่พาเด็กมาพบหมอได้ทันท่วงที ก็สามารถช่วยให้รอดชีวิตได้

ดังนั้นเมื่อเด็กเป็นโรคมื้อเท้า ปาก และมาหาหมอ หมอจะแนะนำให้สังเกตอาการต่อไปนี้คือ ถ้าไข้สูงเป็นเวลา 3 วันยังไม่ลด อาการซึมลง ไม่ยอมเล่น มีอาการกระตุก หายใจเร็ว หอบเหนื่อย แสดงว่าเกิดอาการแทรกซ้อนขึ้นแล้ว

อาการขึ้นสมอง หรือสมองอักเสบ เด็กจะมีอาการกระตุกๆ ซึ่งแสดงว่าเกิดภาวะแทรกซ้อน ต้องรีบพาเด็กไปหาหมอ แต่โอกาสเกิดขึ้นน้อยมาก 

วิธีการลดความเสี่ยงการแพร่เชื้อ โรค มือ เท้า ปาก

เนื่องจาก โรคมือ เท้า ปาก เป็นการติดเชื้อจากไวรัส ถ้าเด็กอยู่ด้วยเป็นกลุ่ม เช่น เนอสเซอรี่ หรือโรงเรียนอนุบาล ถ้าคุณครูเจอว่า เด็กคนหนึ่งเป็นส่วนใหญ่จะให้หยุดไปเลยเพื่อป้องกันการแพร่เชื้อประมาณ 3 วัน

การปฎิบัติตนเพี่อให้ห่างไกลโรคมือ เท้า ปาก คุณหมอแนะนำว่าเรื่องสุขอนามัยส่วนตัวเป็นเรื่องสำคัญ เช่นผู้ใหญ่ที่มักจะไม่ค่อยระวังในการทำความสะอาดมือตนเองดีพอ อาจทำให้แพร่เชื้อสู่เด็กผ่านการสัมผัส หยิบจับของใช้ การป้อนอาหารเข้าปาก เป็นต้น อย่างไรก็ตาม นับตั้งแต่มีโควิด-19 ระบาด ประชาชนมีความรู้มากขึ้นเกี่ยวกับการปฏิบัติตนเพื่อให้ปลอดภัยจากโรคโควิด สามารถนำหลักการนี้มาใช้ได้กับหลายๆโรคที่มีการต่อในลักษณะเดียวกัน

ไวรัส มือ เท้า ปาก มีหลายสายพันธุ์ บางสายพันธุ์ทำให้มีภาวะแทรกซ้อนมาก ขึ้นอยู่กับว่าในปีนั้นๆ หรือฤดูนั้นๆ เป็นสายพันธุ์อะไรระบาด ถ้าติดโรค เราต้องสังเกตอาการ และถ้ามีภาวะแทรกซ้อนต้องรักษาให้เร็วที่สุด

โรคมือ เท้า ปาก มีวัคซีนแล้ว

ในประเทศไทย ปีนี้ (2565) เป็นปีแรกที่นำวัคซีนเข้ามา แต่เนื่องจากไวรัส มือ เท้า ปาก มีหลายสายพันธุ์ วัคซีนที่มีอยู่ เป็นวัคซีนที่ป้องกันสายพันธุ์ EV71 ซึ่งเป็นสายพันธุ์ที่ทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อน แต่ปีนี้ตัวที่ทำให้เกิดโรคระบาดไม่ใช่ EV71 อย่างไรก็ตาม เมื่อฉีดวัคซีนไปแล้วอาจจะไม่ได้ช่วยป้องกันในปีนี้ แต่ถ้าปีถัดไป มีการระบาดของสายพันธุ์ EV71 ก็จะช่วยได้ วัคซีนเป็นประเภทวัคซีนเชื้อตายมีความปลอดภัยค่อนข้างสูง ส่วนใหญ่ไม่มีผลข้างเคียงอะไร

ฤดูกาลระบาดของโรค

มักจะระบาดในช่วงฤดูกาลที่เด็กๆมารวมตัวกัน เช่น ช่วงเปิดเทอม ฤดูฝน ส่วนโควิดจะระบาดก.ค. ส.ค. ก.ย. และ พ.ย. ธ.ค. อย่างไรก็ตาม ในช่วงที่โควิดระบาดนั้น โรค มือ เท้า ปากหายไป เพราะว่าทุกคนสวมหน้ากากอนามัย เด็กไม่ไปโรงเรียน ในปี 2563 ที่มีการล็อกดาวน์ โรคมือเท้า ปาก ที่เคยระบาด ช่วง มิ.ย.ก.ค. ก็หายไปด้วย ปีนี้กลับมาเริ่มระบาดอีกครั้ง เพราะเด็กกลับมาเรียนที่โรงเรียนเริ่มเห็นเด็กป่วยบ้างช่วงเดือน สิงหาคม-กันยายน และจะมีอีกช่วง ธันวาคม-มกราคม หรือไม่ ดังนั้นถ้าหากเด็กมีอาการเจ็บป่วย ก็สามารถทำตามคำแนะนำของแพทย์ได้

โรคมือ เท้า ปาก มีกี่สายพันธุ์ สายพันธุ์ไหนรุนแรงที่สุด

จริงๆ มีหลายสายพันธุ์ สายพันธุ์ที่น่ากลัวที่สุดคือ EV71 ซึ่งได้มีการนำวัคซีนเข้ามาฉีดป้องกัน เพราะเป็นตัวที่มีภาวะแทรกซ้อนขึ้นสมองได้ ตัวอื่นไม่ค่อยรุนแรงมากนัก โรคนี้โดยทั่วไปแม้ไม่รุนแรง แต่เมื่อเด็กป่วย มีผื่น มีตุ่มขึ้นในปากเด็กจะกินไม่ได้ จะทำให้พ่อแม่ทุกข์ร้อนมาก