ธุรกิจพลังงานไทย ใครอยู่ตรงไหนบ้าง ?

Highlight

หนึ่งในหุ้นกลุ่มเด่นของบ้านเรา คือกลุ่มพลังงาน เพราะถ้าคิดตามมูลค่ารวมแล้ว กลุ่มพลังงานคิดเป็นสัดส่วนมากกว่า 20% ของตลาดหุ้นไทยทั้งตลาด ดังนั้น จึงเป็นกลุ่มที่ส่งผลต่อตลาดเป็นอย่างมาก และเป็นหุ้นที่นักลงทุนทั้งรายบุคคล นักลงทุนสถาบัน และนักลงทุนต่างชาติ ให้ความสนใจมาโดยตลอด แต่ถ้าเจาะลึกลงไป หุ้นกลุ่มพลังงาน ก็แตกแขนงแยกย่อยลงไปได้อีก

การแบ่งกลุ่มบริษัทในกลุ่มพลังงาน สามารถแบ่งตามลักษณะการประกอบธุรกิจได้เป็น 3 กลุ่มย่อย ได้แก่

1.) ธุรกิจต้นน้ำ คือ ทำการสำรวจขุดเจาะแหล่งน้ำมันดิบ
2.) ธุรกิจกลางน้ำ คือ โรงกลั่นน้ำมันและผลิตปิโตรเคมี
3.) ธุรกิจปลายน้ำ คือ ค้าปลีกและสถานีบริการน้ำมันต่าง ๆ



1. ธุรกิจต้นน้ำ (Upstream)

เป็นบริษัทที่ทำการสำรวจและขุดเจาะแหล่งน้ำมันดิบ-ก๊าซธรรมชาติต่าง ๆ ทั้งในทะเลและบนบก แล้วจึงส่งน้ำมันดิบและก๊าซธรรมชาติที่ผลิตได้ส่งต่อไปยังโรงกลั่นน้ำมัน โดยการวิเคราะห์หุ้นกลุ่มนี้ ประกอบด้วย 2 ปัจจัยหลัก คือ

ราคาน้ำมันดิบ
การเคลื่อนไหวของราคาน้ำมันดิบมีผลอย่างมากต่อทิศทางผลประกอบการของธุรกิจสำรวจและขุดเจาะ เนื่องจากต้นทุนการผลิตเป็น Fixed cost ที่ค่อนข้างคงที่ ดังนั้น กำไรจะมากหรือน้อย จึงขึ้นอยู่กับราคาขายน้ำมันเป็นหลัก

อัตราแลกเปลี่ยน
ด้วยน้ำมันดิบเป็นสินค้าโภคภัณฑ์ที่อ้างอิงราคาตามตลาดโลก และธรรมชาติของธุรกิจที่มักขยายการลงทุนไปตามแหล่งปิโตรเลียมทั่วโลก ค่าเงินจึงมีผลต่อรายได้จากการขาย เช่น ถ้าขายน้ำมันดิบไปยังต่างประเทศ เมื่อค่าเงินบาทแข็งขึ้น รายได้ที่กลับเข้าก็จะลดลง แต่หากค่าเงินบาทอ่อนลง รายได้ก็จะเพิ่มขึ้นนั่นเอง


2. ธุรกิจกลางน้ำ (Midstream)

เป็นกลุ่มธุรกิจโรงกลั่นที่รับน้ำมันดิบเข้าสู่กระบวนการกลั่น เพื่อผลิตออกมาเป็นน้ำมันสำเร็จรูป เช่น น้ำมันเบนซิน น้ำมันดีเซล น้ำมันหล่อลื่นพื้นฐาน น้ำมันอากาศยาน ก๊าซหุงต้ม น้ำมันเตา รวมถึงผลิตภัณฑ์ปิโตรเคมีและเม็ดพลาสติกต่าง ๆ ซึ่งปัจจัยสำคัญที่ใช้พิจารณาหุ้นโรงกลั่น ประกอบด้วย

ค่าการกลั่น
ความสามารถในการทำกำไรของโรงกลั่นต้องดูที่ "ค่าการกลั่น" หรือ Gross Refining Margin ซึ่งเป็นส่วนต่างระหว่างราคาน้ำมันสำเร็จรูปกับน้ำมันดิบ ยิ่งค่าการกลั่นสูง กำไรจะยิ่งเยอะขึ้นตาม สำหรับปัจจัยที่กำหนดค่าการกลั่น ก็มีทั้งความต้องการใช้ เศรษฐกิจ การขนส่ง ความสามารถในการผลิต อัตราแลกเปลี่ยน รวมถึงต้นทุนน้ำมันดิบด้วย

การบริหารสต๊อกน้ำมัน
เราคงเคยได้ยินคำว่ากำไรขาดทุนสต็อกน้ำมันอยู่บ่อย ๆ ที่เป็นแบบนี้เพราะธุรกิจโรงกลั่นต้องมีการเก็บสำรองน้ำมันดิบเอาไว้ ดังนั้น เมื่อราคาน้ำมันดิบในตลาดมีราคาถูกกว่าน้ำมันที่เก็บสำรองไว้ โรงกลั่นก็จะขาดทุนจากส่วนนี้ แต่กลับกันถ้าราคาน้ำมันดิบในตลาดแพงกว่าราคาที่เก็บสำรองไว้ โรงกลั่นก็จะมีกำไรจากสต๊อกน้ำมัน ซึ่งกำไร-ขาดทุนตรงนี้มีผลต่อภาพรวมประกอบการมากพอสมควร


3. ธุรกิจปลายน้ำ (Downstream)

เป็นกลุ่มปลายน้ำที่นำน้ำมันสำเร็จรูปที่ได้จำหน่ายผ่านสถานีบริการน้ำมันต่าง โดยสิ่งที่ต้องรู้ก่อนลงทุนหุ้นปั๊มน้ำมัน ได้แก่

ค่าการตลาดน้ำมัน
คือ ส่วนต่างระหว่างราคาขายน้ำมันหน้าสถานีกับต้นทุนน้ำมันที่รับมาจากโรงกลั่น ค่าการตลาดจึงเปรียบเสมือนอัตรากำไรขั้นต้นของปั๊มน้ำมัน มีกลไกควบคุมราคาขายจากภาครัฐ ทั้งนี้ ค่าการตลาดจะมีกลไกควบคุมจากภาครัฐให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม

การบริหารพื้นที่บริการให้เกิดประโยชน์สูงสุด
ปัจจุบันปั๊มน้ำมันมีการแข่งขันรุนแรง จำเป็นต้องตั้งอยู่ในที่ดินที่มีศักยภาพ ติดถนนสายหลัก ซึ่งก็ตามมาด้วยต้นทุนที่สูง ดังนั้น ผู้ประกอบการจึงต้องมีการบริหารพื้นที่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด เช่นการขยายโมเดลไปยังธุรกิจค้าปลีกที่ไม่เกี่ยวข้องกับน้ำมัน (Non-oil) เป็นต้น

ที่มา : SETInvestNow